มูลนิธิสถาบันอิสราได้จัดการประชุมสัมมนาผู้เมีส่วนได้ส่วนเสียหลายฝ่าย  “Thailand Multi-Stakeholders meeting เพื่อส่งเสริมการเข้าถึงการเยียวยาและการเตรียมความพร้อมด้าน HRDD สำหรับภาคธุรกิจไทย ณ โรงแรม Westin Grande Asoke Hotel เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน 2568 โดยมีคุณนารีรัตน์ จันทร์ทอง รองผู้อำนวยการสมาคมฯ เข้าร่วมสัมมนา

โดยสรุปดังนี้

(1)สถานการณ์ด้านแรงงานปัจจุบัน 

(-)แรงงานข้ามชาติ (พม่า กัมพูชา ลาว และเวียดนาม) มีประมาณ 3 ล้านคนในประเทศไทย แบ่งเป็นพม่ากว่า 2 ล้านคน ,กัมพูชา 4 แสนคน และที่เหลือเป็นลาว เวียดนาม

(-)ใน1 ปี ประเทศไทยมีรมว แรงงานถึง 3 คน ทำให้นโยบาย การบริหารงานต่างๆ เปลี่ยนแปลงตลอดเวลา ไม่ต่อเนื่อง สิ่งที่กังวลคือ แรงงานที่ต้องดำเนินการต่ออายุที่จะต้องทำให้แล้วเสร็จภายใน 13 ธค 2568 และต้องดำเนินการทำวีซ่าให้แล้วเสร็จ 13 กพ 2569 ซึ่งแรงงานจะอยู่ทำงานได้ถึง 13 กพ2570 ปัจจุบันยังไม่มีระเบียบดำเนินการ และหากที่นายกฯ อนุทิน ตามที่ท่านจะยุบสภากลาง ธค 2568 จะส่งผลกระทบกับกลุ่มคนงานกลุ่มนี้อย่างมาก ซึ่งคาดการณ์ว่ามีประมาณ 7-8 แสนคน 

(-)กท แรงงาน มีเป้าหมายที่ให้แรงงานข้ามชาติถูกกฎหมายทุกคน โดยเป็นการเข้ามาผ่านระบบ MOU ทั้งหมด ซึ่งเมื่อดูตัวเลขเปรียบเทียบ ตค 2567-ตค2568 พบ พม่า แรงงานที่เข้ามาระบบ MOU ลดลง 7-8 หมื่นคน (ปัญหาในประเทศพม่า) กัมพูชา ไม่มีกระบวนการนำเข้า MOU และลาวมี MOU แต่แรงงานเข้ามาน้อย เต็มที่ 5 แสนคน (ลาวมีจำนวนประชากรไม่มาก) ในส่วนนโยบายนำเข้าแรงงานศรีลังกามาทำงานในไทย ภาครัฐต้องมีแผนระยะยาวที่ชัดเจน นำเข้ามาจำวนเท่าไร เพื่อทดแทนแรงงานในกลุ่มอุตสาหกรรมใด หรือเกษตรกรรมแบบใด และในทางปฏิบัติแรงงานสามารถและชำนาญในด้านนั้นจริงหรือไม่ 

(-)ปัญหาภายในของพม่า และปัญหาชายแดนไทย-กัมพูชา ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลง

(-)เทคโนโลยีการขึ้นทะเบียน e-WorkPermit ที่เริ่มนำมาใช้ พบปัญหาติดขัดหลายอย่าง เช่น ระบบไม่สามรถเข้าถึงฐานข้อมูลเดิมได้ ทำให้เกิดความล่าช้าในการขึ้นทะเบียน 

(2)(ร่าง) พรบ ส่งเสริมการดำเนินธุรกิจที่มีความรับผิดชอบ พ.ศ.  ได้มีการร่างขึ้น โดยเดิมที่กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ กระทรวงยุติธรรม ได้นำหลักการ HRDD ซึ่งเป็นมาตรฐานของ EU มาใช้แบบสมัครใจ แต่ขณะนี้อยู่ระหว่างการเขียนร่างเพื่อออกเป็นกฎหมาย เพื่อนำไปเป็นภาคบังคับ กับบริษัทขนาดใหญ่ (ตามนิยามของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า) 

(3)HRDD มี 6 ขั้นตอน คือ

(-)การระบุและประเมินผลกระทบ

(-)การยุติ ป้องกัน และบรรเทาผลกระทบ

(-)การเยียวยา

(-)การติดตามและตรวจสอบความคืบหน้า

(-)การเสริมสร้างนโยบายและระบบ

(-)การสื่อสารความคืบหน้าและผลลัพธ์ 

(4)(ร่าง) กฎหมายฉบับนี้ ยังมีประเด็นถกเถียง(-)คือ ระยะเวลาการดำเนินการที่ต้องรายงานผลยื่นให้คณะกรรมการที่ตั้งขึ้น ในกรณีต้องมีการเยียวยา และตั่งกลไกการร้องทุกข์ ซึ่งอยากให้เป็นทุก 5 ปี เนื่องจากกฎหมายไทยทบทวนทุก5 ปี

(-)การบังคับใช้กฎหมายนี้กับบริษัทใหญ่ ซึ่งหลายฝ่ายมองว่าถ้าบริษัทขนาดกลาง แต่มีการใช้แรงงานจำนวนมากควรจะถูกบังคับใช้กฎหมายนี้ด้วย

(-)กฎหมายนี้ครอบคลุมทั้งห่วงโซ่อุปทาน ซึ่งหากพบการไม่ปฏิบัติตามกฎหมายในบริษัทผู้ผลิตเอง จะสามารถดูแลแก้ไขได้ง่าย แต่หากพบใน supply chain จะสามารถแก้ไขและบังคับให้ปฏิบัติได้อย่างเต็มที่หรือไม่

(-)เป็นกฎหมายที่จะมีบทลงโทษปรับ ตามกฎหมายปกครอง แต่บางส่วนเสนอควรมีโทษจำคุกด้วย

(-)กฎหมายแรงงานเกี่ยวข้องกับหลายกระทรวง เช่น กท.แรงงาน, กท.พัฒนาสังคมและความมั่นคงมนุษย์ และกท. ยุติธรรม จึงควรออกกฎหมายเพื่อให้ไม่ทับซ้อนกัน

ทั้งนี้ การเสริมสร้างองค์ความรู้เกี่ยวกับเรื่องธุรกิจกับสิทธิมนุษยชน จะช่วยให้ภาคธุรกิจมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับกรอบนโยบายและมาตรฐานต่าง ๆ ในเรื่องธุรกิจกับสิทธิมนุษยชน ตลอดจนเป็นการเตรียมความพร้อมในการดำเนินธุรกิจอย่างรับผิดชอบและเคารพสิทธิมนุษยชน ก่อนที่กฎหมายดังกล่าวจะมีผลบังคับใช้ต่อไป